Zdrowie

Data opublikowania: 2019-12-04

Profilaktyka i edukacja. Skuteczna broń przeciwko cukrzycy

Co pięć sekund ktoś na świecie dowiaduje się, że ma cukrzycę. Co dziesięć sekund ktoś umiera z powodu jej powikłań. WHO uznała cukrzycę za epidemię XXI wieku. Dzisiaj jej rozmiary są bliskie pandemii. W Światowym Dniu Cukrzycy (14 listopada) Narodowy Fundusz Zdrowia opublikował szczegółowy raport o cukrzycy, na którą według danych Funduszu choruje już blisko 3 mln Polaków. Eksperci i NFZ nie mają wątpliwości – wojnę z tą chorobą wygra się profilaktyką i edukacją.

Liczba chorych na cukrzycę rośnie na świecie lawinowo. Żyje z nią 415 mln ludzi (8,8 proc. populacji), czyli co jedenasta dorosła osoba. Do 2040 roku liczba chorych urośnie aż do 642 mln. Tak wynika z szacunków Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej.

– Przybywa chorych na cukrzycę typu pierwszego, choć do końca nie wiemy dlaczego. Sprawdzają to naukowcy. Zdecydowana większość chorych ma cukrzycę typu drugiego, o którą prosimy się sami, w dużym stopniu przez niezdrowy tryb życia – ostrzega Anna Śliwińska, prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.

W Polsce tendencje są podobne. Narodowy Fundusz Zdrowia w nowym raporcie NFZ dla zdrowia — Cukrzyca podaje, że w 2018 roku na cukrzycę chorowało 2,86 mln dorosłych osób, czyli 9,1% ludności. Wśród nich największa grupa to osoby po 55 roku życia (84%). W latach 2013–2018 zachorowalność na cukrzycę wśród dorosłych Polaków wzrosła o 14%. Tylko w połowie za ten wzrost odpowiadają czynniki demograficzne.

POLECAMYNFZ dla zdrowia - Cukrzyca. Prawdopodobnie najlepsze źródło wiedzy o cukrzycy w polskim internecie

Co powoduje cukrzycę?

Niska aktywność fizyczna i nieodpowiednia dieta to prosta droga do otyłości. Otyłość, zwłaszcza brzuszna, jest najistotniejszym czynnikiem ryzyka cukrzycy typu drugiego – podaje Fundusz w swoim raporcie. Związek cukrzycy typu 2 i otyłości wynika z insulinooporności. Z kolei insulinooporność powiązana z zaburzeniami komórek trzustki prowadzi do cukrzycy.

– Ten kto biega ucieka od cukrzycy. Ten kto zdrowo się odżywia też zmniejsza ryzyko zachorowania – nie ma wątpliwości prof. Dorota Zozulińska–Ziółkiewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Już w lutym tego roku Narodowy Fundusz Zdrowia alarmował, że otyłości, a w konsekwencji cukrzycy sprzyja zwłaszcza picie kolorowych, słodzonych napojów. Ich nadmierne spożycie wiąże się z rozwojem zaburzeń metabolicznych oraz cukrzycy typu drugiego. Wyniki badań wskazują, że osoby, które sięgają po słodzony cukrem napój raz lub dwa razy dziennie miały o 26% wyższe ryzyko zachorowania na cukrzyce typu drugiego, niż osoby spożywające mniejsze ilości tego typu napojów (poniżej jednej porcji miesięcznie).

ZOBACZCukier, otyłość - konsekwencje. Raport NFZ o skutkach nadmiernego spożywania cukru przez Polaków

Nieleczona lub leczona niewłaściwie cukrzyca może doprowadzić do licznych komplikacji. Wśród nich udaru, ślepoty, niewydolności nerek i choroby wieńcowej. Niebezpieczna dla zdrowia człowieka jest także cukrzyca niezdiagnozowana (stan podwyższonego stężenie glukozy we krwi, czyli hiperglikemia). Przewlekła hiperglikemia może powodować uszkodzenie, zaburzenie czynności i niewydolność różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

– Cukrzyca to >>cichy zabójca<– podkreśla prof. Dorota Zozulińska–Ziółkiewicz.

Maciej Miłkowski, wiceminister zdrowia odpowiedzialny za politykę lekową zaznacza, że Ministerstwo Zdrowia wprowadza nowoczesne technologie w leczeniu cukrzycy.

– Chodzi o skuteczne leki, tzw. flozyny, opóźniające włączenie insuliny, ale także nowe wyroby medyczne, które wspomagają monitorowanie glikemii. Refunduje je NFZ – precyzuje.

Leczenie cukrzycy – koszt liczony w miliardach

Cukrzyca, obok groźnych konsekwencji i powikłań, jest sporym obciążeniem finansowym dla pacjentów i budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia.

– Zamierzamy inwestować w zdrowie, nie w chorobę. Dzisiaj wydajemy ok. 2 mld zł na leczenie cukrzycy. Chcemy zmieniać filozofię i wydawać więcej środków na zapobieganie chorobom i profilaktykę – zaznacza Adam Niedzielski, prezes NFZ.

Blisko połowę tej sumy (49%) stanowiły koszty leków stosowanych przy cukrzycy. Kolejne 25% to paski do oznaczania glukozy we krwi. Ponad 20% kosztowały świadczenia udzielone z powodu cukrzycy, a 4% pompy insulinowe i system ciągłego monitorowania glikemii. Pacjenci z własnej kieszeni dopłacili 0,5 mld zł. Całkowity, roczny koszt cukrzycy w Polsce nawet 7 mld zł.

– Cukrzyca pokazuje najlepiej, jak tragiczne w skutkach jest zaniechanie profilaktyki. Mamy ok. 3 mln zdiagnozowanych chorych, ale ich liczba jest realnie wyższa. Część z nich nawet nie wie o chorobie, bo cukrzyca jest podstępna – zaznacza Adam Niedzielski.

Profilaktyka – skuteczny sposób na uniknięcie choroby

– W profilaktyce cukrzycy pamiętajmy o regularnej aktywności fizycznej, zdrowej diecie, monitorowaniu stresu i badaniach poziomu glukozy – wylicza Alicja Szewczyk, konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego.

Nawet pół godziny ćwiczeń każdego dnia realnie zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę. Ważne, aby utrzymywać przynajmniej umiarkowaną aktywność, czyli taką, gdy mówienie do drugiej osoby podczas wysiłku przychodzi z trudem. Aktywność fizyczna jest istotna nie tylko w przypadku prewencji cukrzycy typu 2, ale również właściwej jej kontroli – podkreślają autorzy raportu NFZ dla zdrowia — Cukrzyca.

Niemniej ważna w zapobieganiu choroby jest właściwa dieta, najlepiej bez nadmiaru cukrów i tłuszczy. W zamian bogata w warzywa i owoce (z przewagą warzyw). Warto unikać produktów wysokokalorycznych i wysokoprzetworzonych oraz używek. W popularyzowaniu zdrowej diety i właściwego żywienia pomaga portal Narodowego Funduszu Zdrowia – diety.nfz.gov.pl – gdzie każdy znajdzie bezpłatne plany żywieniowe, z przepisami i listami zakupów, z informacją o wartości odżywczej produktów, z możliwością zamiany posiłków według indywidualnych gustów. Plany żywieniowe NFZ oparte są na diecie DASH – uważanej za najzdrowszą i najlepiej przebadaną dietę świata. Z portalu korzysta ponad 237 tys. Polaków.

SPRAWDŹZdrowe i bezpłatne diety DASH od NFZ: trzy kaloryczności i jadłospis wege

Edukacja – klucz do długiego życia z chorobą

– Jeśli nie zadziałamy edukacyjnie już na etapie ciąży, nie wygramy wojny z cukrzycą. Edukacja i profilaktyka są najważniejsze – argumentuje prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Rzetelną edukację zapewnia akcja Środa z Profilaktyką organizowana wspólnie przez NFZ i Ministerstwo Zdrowia. W każdą środę w oddziałach NFZ i wybranych placówkach medycznych udzielamy bezpłatnych konsultacji ze specjalistami, np. dietetykami oraz organizujemy podstawowe badania, np. mierzenie ciśnienia tętniczego i poziomu glukozy we krwi. Podczas akcji zachęcamy odwiedzających placówki NFZ do skontrolowania własnego zdrowia, wskazujemy czynniki ryzyka, które powinno się minimalizować, aby uniknąć poważnych chorób, np. cukrzycy. W przypadku wyników budzących wątpliwości zalecamy kontakt i dalsze konsultacje z lekarzem.

Od tego roku w Oddziałach NFZ powstają także specjalne stanowiska zajmujące się profilaktyką i zdrowiem. Pierwsze Fundusz uruchomił w Krakowie. Kolejne powstały w Bydgoszczy i Rzeszowie. Niedługo zaczną działać kolejne. Dzięki nim NFZ ułatwił pacjentom dostęp do wiarygodnej informacji o zdrowym żywieniu, o aktywnej profilaktyce chorób oraz o życiu z chorobą. Na tym nie koniec.

– Specjalne kioski diagnostyczne pojawią się w przyszłym roku we wszystkich oddziałach NFZ. Każdy będzie mógł sprawdzić w nich wzrost, wagę i szczegółowo zanalizować skład swojego ciała. To ważny element profilaktyki i dbania o zdrowie – zapowiedział Adam Niedzielski.