A to ciekawe
Data opublikowania: 2017-11-29
„Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżb nadzieja” – krótka rozprawa o Andrzejkach
Noc 29/30 listopada to magiczny czas – dosłownie! Tego wieczoru od wieków błahe drobiazgi decydują o wielkich sprawach. Wosk, iskra wylatująca z pieca, woda w studni, płomień świecy, ujadanie psa, przypadkowo wybrana kartka w kalendarzu, drewniany kołek w płocie czy but - wszystko to miało przepowiadać szczęście w miłości oraz czas zamążpójścia. Wszystkim magicznym zabiegom patronuje św. Andrzej. Andrzejki – bo o nich tu mowa – zamykają niezwykły czas czarów, magii i niezwykłości, o które nietrudno w listopadzie (Patrz Halloween po podlasku).
Za niedługo rozpoczyna się adwent - czas pokory, postów i modlitw w oczekiwaniu na narodzenie Syna Bożego. A wówczas nikomu zabawy nie w głowie.
Jak to się stało, że święty Andrzej został patronem wróżbiarstwa? Do dziś nieznane jest pochodzenie Andrzejek. Środowisko etnologów jest w tej sprawie podzielone: według niektórych uczonych kult św. Andrzeja wywodzi się z wierzeń niemieckich sięgających korzeniami starogermańskiego kultu Freya, z kolei według innych źródeł kolebką wróżb andrzejkowych jest starożytna Grecja, a dokładnie wyspy Sporady zlokalizowane w południowo – wschodniej części Morza Egejskiego. Pomimo dwóch różnych a zarazem odległych genealogii obchodów obie teorie zgodnie przydzieliły św. Andrzejowi funkcję patrona małżeństw oraz panien na wydaniu.
Wróżby andrzejkowe w Europie na dobre przyjęły się w XII w., do Polski przywędrowały w XVI stuleciu. Pierwszym, udokumentowanym świadectwem praktykowania wróżb andrzejkowych na ziemiach polskich odnajdziemy w nieco zapomnianym utworze Marcina Bielskiego „Komedia Justyna i Konstancyjej” z 1557 r. – wiersz jako najpewniejszą wróżbę pozwalającą poznać męża wskazywał lanie wosku. Tak więc obrzęd ten jako koronny arsenał w zestawie andrzejkowych wróżb, na ziemi polskiej liczy sobie blisko 500 lat! Zwyczaj lania wosku przetrwał zresztą do dnia dzisiejszego – jak przed wiekami, tak i dziś ciekawskie dziewczyny z wypiekami na twarzy obserwują wylewany wosk, a z jego kształtu próbują odgadnąć przyszłość. Bo Andrzejki dawniej były zarezerwowane wyłącznie dla panien, chłopcy wróżyli sobie żonę w Katarzynki przypadające w noc 24/25 listopada.
Andrzejki to nie tylko czas wróżb, był to również dzień ważny ze względu na możliwość kontaktu z zaświatami. Wierzono, że w noc św. Andrzeja na ziemię powracają dusze tragicznie zmarłych ludzi. Dlatego też z zeszłorocznych palm wielkanocnych, trzymanych odtąd za ikoną, rozpalano na skraju wsi tzw. „ognie św. Andrzeja”, które miały ogrzać i oczyścić błąkające się dusze.
Dawniej andrzejki obchodzono z wielką powagą, dziś są okazją do spotkań towarzyskich. Pomimo zmian kulturowych i nowych obyczajów przejętych od innych narodów, lanie wosku i wróżenie z kart to wciąż najważniejsze zajęcie Polaków w Andrzejki. Dążenie do poznania rzeczy nieznanych, niemających wyjaśnienia w świecie nauki to odwieczna cecha ludzkości, zaś ciekawość poznania przyszłości towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów.
Katrzyna Miszczuk
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/8075/1526026778.jpg)
Puszczański kwietnik – kwiaty maja
Puszcza Białowieska kwitnie – cała w pąsach (dosłownie).
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/11420/1622806668.jpg)
Questy w zaktualizowanej aplikacji
Chcesz poznać sekrety i sekreciki regionu a jednocześnie fajnie spędzić czas? Zapraszamy na poszukiwanie skarbów ukrytych gdzieś na questowych trasach.
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/11334/1617191693.png)
Fundusze norweskie na wzmocnienie organizacji pozarządowych w małych miejscowościach.
Złóż wniosek, zrealizuj projekt, skorzystaj także z dodatkowych pieniędzy na rozwój swojej organizacji
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/11313/1615297379.png)
Konkurs kulinarny dla Kół Gospodyń Wiejskich
Konkurs kulinarny dla Kół Gospodyń Wiejskich – „Bitwy Regionów"
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/11238/1612965417.jpg)
100lecie BPN
Rocznica odnosi się do powstania w 1921 r. na terenie Puszczy Białowieskiej pięciu rezerwatów, z których dwa stały się zalążkiem dzisiejszego Białowieskiego Parku Narodowego (BPN). Jubileuszowe obchody będą trwały przez cały rok, a ich charakter zależy od sytuacji pandemicznej. - Białowieski Park Narodowy to olbrzymia bioróż
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/11159/1609336379.jpg)
99 lat BPN
W 2019 r. świętowaliśmy 40-lecie wpisana BPN na listę UNESCO, w 2020 – 99 urodziny!
![](/images/480x246/filemanager/photos/uploads/posts/11148/1608721001.jpg)