Kontynuuj Ta strona używa plików cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie plików cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
Kontynuowanie przeglądania serwisu bez zmiany ustawień traktujemy jako zgodę na użycie plików cookies. Więcej w "Polityce Cookies".

Informacje

Data opublikowania: 2010-07-19

Wykorzystanie funduszy unijnych w województwie podlaskim - raport

Wiedząc o tym, że rozpoczął się samorządowy wyścig po środki z unijnej rezerwy, Marszałek Województwa Podlaskiego Jarosław Dworzański odwiedzał przez cały czerwiec gminy i powiaty województwa (dwa powiaty odwiedził w jego zastępstwie marszałek Mieczysław Baszko), by omówić obecny stan korzystania z funduszy unijnych i pobudzić do dalszego działania na tym polu.

Na regiony czeka bowiem dodatkowych 500 mln euro z rezerwy dla najlepszych województw. Województwa, które mogą być uwzględnione w podziale pieniędzy z Krajowej Rezerwy Wykonania muszą do końca roku złożyć wnioski do Komisji Europejskiej o refundację co najmniej 20 proc. wydatków z funduszy unijnych, które dostały na lata 207-2013. Na razie ten warunek spełnia tylko opolskie. Kilka województw ma szansę, jeśli do końca roku osiągnie ten pułap. Podlaskie może się pochwalić wykorzystaniem 17 procent środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego i ma realną szansę na otrzymanie dodatkowych funduszy.

Spotkania w powiatach

Celem spotkań Marszałka Województwa Podlaskiego z samorządowcami poszczególnych powiatów ziemi białostockiej było podsumowanie współpracy Samorządu Województwa w zakresie przekazanych środków gminom na ich rozwój w szczególności pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013. Każde spotkanie składało się z trzech części. W pierwszej wszystkim uczestnikom pokazano film zrealizowany jako część kampanii promującej województwo podlaskie. Trwająca niespełna pięć minut produkcja przedstawiła bogactwo różnorodności naszego regionu jako prężnie rozwijającego się gospodarczo. Druga część spotkania dotyczyła analizy przepływów środków będących w dyspozycji Województwa dla poszczególnych powiatów.

Na prezentacji pokazano wartości umów podpisanych przez Marszałka Województwa Podlaskiego w latach 2008 – 2009 w ramach RPOWP, POKL, PROW, F.O.G.R (Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych), WFGZG i K (Wojewódzkiego Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym) oraz środków pochodzących z Rządowego Programu „Moje Boisko Orlik – 2012”, a także otwartych konkursów ofert wspierających zadania z zakresu kultury i sportu.

Jak to się przedstawia w powiatach

Województwo Podlaskie  otrzymało w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego 636 milionów euro do wykorzystania w latach 2007 – 2013, dzięki którym odrabia wieloletnie zapóźnienia. Podlaskie należy do tych regionów, które najlepiej i najefektywniej  wykorzystują pieniądze z Regionalnych Programów Operacyjnych. Dzięki unijnym dotacjom powstaje wiele obiektów, tworzone są nowe miejsca pracy, a w ślad za tym podnosi się standard życia mieszkańców.

W całym województwie podlaskim jak i w poszczególnych powiatach wartość przemian dokonywanych za sprawą unijnych dotacji jest ogromna i wciąż rośnie. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego pozwolił na realizację szeregu inwestycji w kilku tak ważnych obszarach jak transport, służba zdrowia, kultura, turystyka, infrastruktura ochrony środowiska i rozwój przedsiębiorczości.

Augustowski

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto w sumie 25 inwestycji, których łączna wartość  sięgnęła kwoty 85 304 205,87 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 44 226 384,66 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano pięciu znaczących inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Wśród nich warto wymienić pierwszy etap przebudowy ciągu drogowego Bargłów Kościelny - Granica Państwa – projekt, którego całkowita wartość to 14 577 882,76 zł, dofinansowany w kwocie 7 012 941,31 zł. Na uwagę zasługuje też projekt gruntownej  modernizacji drogi powiatowej nr 1184B Żubrynek-Kurianki-Juryzdyka i drogi powiatowej nr 1146B granica powiatu - Poddubówek do drogi nr 1184B – inwestycja warta w sumie 7 917 839,93 zł, a realizowana przy pomocy dotacji, opiewającej na 3 958 919,92 zł.

Ze znacznej pomocy skorzystały również ważne w powiecie placówki medyczne. Dofinansowanie w kwocie 2 702 100 zł uzyskał Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Augustowie na inwestycję o całkowitej wartości 3 002 334 zł.  Ponadto, dzięki dotacji w kwocie 898 839,39 zł, realne stało się dostosowanie obiektu szpitalnego SP ZOZ w Lipsku do potrzeb pacjentów oraz zakup nowego sprzętu medycznego. Całkowita wartość projektu podniesienia standardu usług medycznych w tej placówce wyniosła 1 140 619,55 zł.

W powiecie augustowskim za sprawą  unijnych dotacji udało się ponadto doprowadzić do realizacji kilku poważnych inwestycji mających duży wpływ na rozwój kultury i turystyki w całym regionie. W Augustowie przy wsparciu w wysokości 3 993 200 zł (w tym z budżetu państwa: 598 980 zł)  powstaje sanatorium „Pałac na wodzie” – przedsięwzięcie o całkowitej wartości  5 960 000,03 zł. Za  istotny dla rozwoju regionalnej turystyki należy także  uznać II etap rozbudowy Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego jako Centrum Sportów Wodnych i Turystyki „Augustów”, na który przeznaczono 2 033 651 zł dotacji (całkowita wartość projektu to 3 697 547,33 zł). W gminie Płaska z dofinansowania skorzystały dwa turystyczne obiekty. Przy pomocy dotacji w kwocie 3 726 835,66 zł (w tym z budżetu państwa: 559 025,36 zł)  możliwa stała się budowa nowego skrzydła budynku Centrum Wypoczynkowo-Rekreacyjnego „Proserwy” wraz z oczyszczalnią ścieków, czego całkowity koszt to 9 090 179,02 zł. Inną z kolei wartą uwagi  inwestycją była rozbudowa Campu w Serwach, warta  2 233 813,58 zł, a  dofinansowana w  wysokości 811 704,82 zł; (w tym z budżetu państwa: 121 755,72 zł).

Środki unijne wsparły też przedsięwzięcia na rzecz lokalnych placówek oświatowych  - tu warto wymienić projekt termomodernizacji budynku Zespołu Szkół Samorządowych w Lipsku, o całkowitej wartości  1 760 080,11 zł, dotowany w wysokości 828 500,00 zł oraz projekt rozbudowy Centrum Doskonalenia Zawodowego w Augustowskim Centrum Edukacyjnym (całkowita wartość inwestycji to 3 253 670,71 zł, a wartość dofinansowania: 2 550 172,89 zł).

W całym powiecie augustowskim przy pomocy środków z RPOWP na lata 2007 -2013 podjęto realizację 12 takich projektów rozwoju prywatnej przedsiębiorczości i wzrostu innowacyjności. Firmy przeznaczały dotacje między innymi na zakup nowoczesnych maszyn, osprzętu, wprowadzenie nowych usług czy też  modernizację linii technologicznych.

Grajewski

Do maja bieżącego roku na terenie powiatu sfinalizowano lub rozpoczęto 9 projektów,  których łączna wartość sięgnęła  kwoty 28 897 092,74 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych – 12 598 706,56 zł.

Przy pomocy dofinansowania w ramach RPOWP na lata 2007-2013 podjęto realizację 4  takich projektów. Grajewskie firmy przeznaczały dotacje między innymi na zakup nowoczesnych maszyn, osprzętu czy wprowadzenie innowacyjnych technologii. Wśród tego rodzaju projektów warto wymienić przedsięwzięcie firmy „Pol Foods” Sp. z o.o. Grajewa, która postanowiła zainwestować w poprawę konkurencyjności i przy dofinansowaniu w wysokości 2 120 850 zł (w tym z budżetu państwa: 318 127,50 zł) zakupić innowacyjną linię do produkcji galanterii śniadaniowej, pszenno-kukurydzianej. Całkowita wartość tego projektu wyniosła 5 798 660 zł. Inna grajewska firma – ANA-BET Sp. z o.o., producent specjalistycznych posadzek przemysłowych - podjęła się realizacji projektu nowej linii technologicznej poprzez zakup maszyn i urządzeń do produkcji i układania powierzchni betonowych w technologii Laser Screed SXP i Transmix. Inwestycja o całkowitej wartości 4 878 131,45 zł współfinansowana została w wysokości 1 597 387,36 zł (w tym z budżetu państwa: 239 608,11 zł).

Dofinansowanie w kwocie 1 149 932,00 zł uczyniło realnym projekt przebudowy dróg w Radziłowie, stanowiących połączenie z siecią ponadlokalną. To inwestycja o całkowitej wartości 1 822 146,71 zł .

Za ważną inicjatywę w ramach rozwoju infrastruktury społecznej, współfinansowaną w dużej mierze ze środków RPOWP, należy uznać przebudowę historycznego budynku po Straży Pożarnej w Grajewie na cele kulturalno-społeczne. Łączny koszt tej inwestycji wyniósł 1 012 832,88 zł, zaś wartość dofinansowania - 560 036,00 zł. Drugim równie istotnym przedsięwzięciem na terenie gminy Grajewo, możliwym do zrealizowania przy wsparciu w kwocie 893 423,88 zł  jest projekt budowy sali sportowej przy Szkole Podstawowej w Białaszewie, której całkowity koszt wyniósł 1 786 847,77 zł. Z dotacji w wysokości 662 842,56 zł skorzystała także Szkoła Podstawowa w Radziłowie. 

W powiecie grajewskim na szczególną uwagę zasługuje projekt restauracji XVI-wiecznego, gotyckiego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Stanisława B.M  w Niedźwiadnej. Głównym celem tego przedsięwzięcia, o całkowitej wartości 2 036 276,90 zł,  było przywrócenie dawnej świetności i piękna wyjątkowemu w swej klasie zabytkowi, jednemu z najstarszych w województwie podlaskim. Inwestycja została dofinansowana w kwocie 1 512 234,76 zł.

Łomżyński

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto w sumie 44 projekty, których łączna wartość sięgnęła kwoty 286 745 049,69 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 165 235 673,51 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano sześciu inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Za sprawą  dofinansowania w kwocie aż 31 525 000 zł podjęto się poważnego projektu usprawnienia drogowych połączeń regionalnych w granicach miasta Łomża o łącznej wartości 51 729 247,25 zł. Ponadto unijna dotacja w wysokości 14 375 104,46 zł (w tym budżet państwa: 2 156 265,68 zł) umożliwiła II etap rozbudowy i modernizacji systemu transportowego stolicy powiatu i okolic, o całkowitej wartości 30 058 535,04 zł. Ogromne wparcie w postaci 44 112 584,52 zł przeznaczono na przebudowę drogi wojewódzkiej nr 668 na odcinku Piątnica Poduchowna – Jedwabne (od km 0+100 do km 16+938) Łączny koszt tej strategicznej inwestycji to 44 600 000 zł.  Wśród  przedsięwzięć w dużej mierze współfinansowanych ze środków RPOWP należy też wymienić przebudowę ciągu drogowego na odcinku Kownaty-Olszyny-Wiktorzyn-Żelechy-Kosaki (całkowita wartość projektu: 9 337 512,11 zł; wartość dotacji: 5 602 507,15 zł) oraz modernizację kilku ulic wraz z budową kanału deszczowego na terenie miasta Jedwabne (wartość projektu: 2 459 093,28 zł ; wartość dotacji: 1 199 498,36 zł).

Dotacje w ramach RPOWP  pozwoliły także na realizację  znaczących  inwestycji na rzecz łomżyńskiej kultury, sportu i rekreacji. Dzięki dofinansowaniu w wysokości 12 499 999,97 zł  trwa budowa miejskiej pływalni w Łomży. Wartość tego projektu to 35 175 062,16 zł . Natomiast 10 087 634,92 zł dotacji umożliwiło II etap modernizacji łomżyńskiego stadionu miejskiego. Gruntowna rozbudowa i modernizacja obiektu na obecnym etapie obejmuje budowę m.in. okazałego zaplecza sportowego.

Za inne istotne, wartościowe społecznie inwestycje, które stały się realne dzięki wsparciu w łącznej wysokości 4 909 886, 89 zł  trzeba uznać dwa projekty podjęte przez łomżyński Szpital Wojewódzki, tj. zakup sprzętu diagnostyczno-zabiegowego oraz ucyfrowienie aparatu tudzież sprzętu do radiografii diagnostycznej i zabiegowej w tej placówce. Całkowita wartość obu przedsięwzięć sięgnęła kwoty 6 582 360, 64 zł.

Dofinansowanie  w wysokości 1 400 492,83 zł  umożliwiło także realizację projektu na rzecz rozwoju infrastruktury ochrony środowiska w gminie Zbójna, z którego to skorzystały tutejsze placówki oświatowe, poddane gruntownej termomodernizacji o łącznej wartości 2 946 422,60 zł.

W całym powiecie łomżyńskim przy pomocy środków z RPOWP na lata 2007 -2013 podjęto realizację 31 projektów rozwoju prywatnej przedsiębiorczości. Firmy przeznaczały dotacje między innymi na zakup nowoczesnych maszyn, osprzętu, wprowadzenie nowych usług czy też modernizację linii technologicznych.

Siemiatycki

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 9 projektów, których łączna wartość sięgnęła kwoty 45 326 223,81 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 26 633 303,53 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w łącznej wysokości  10 145 468, 74 zł w Siemiatyckim możliwa stała się realizacja dwóch projektów moderacji i budowy dróg. Na przykład na poprawę dostępu dróg powiatowych do sieci dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze powiatu siemiatyckiego - inwestycję o całkowitej wartości 16 232 119,44 zł - przekazano w ramach dofinansowania aż  9 701 482,56 zł.  Z kolei dotacja w wysokości  443 986,18 zł  wsparła projekt przebudowy ulic na osiedlu „Muszkowie” przy ul. Ciechanowieckiej w Siemiatyczach. Całkowita  wartość tego przedsięwzięcia to 1 075 346,82 zł.

Z dwukrotnego dofinansowania na łączną kwotę 2 295 762 zł skorzystał siemiatycki  Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Wartość obu dotowanych projektów na rzecz  unowocześnienia siemiatyckiej  placówki sięgnęła kwoty 2 853 555,45 zł.

Przy pomocy środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego miały w powiecie szansę powodzenia inne, równie istotne - szczególnie z punktu widzenia rozwoju turystyki, kultury, sportu i rekreacji - inwestycje. Mowa o budowie hali widowiskowo-sportowej przy Gimnazjum nr 1 w Siemiatyczach o wartości  9 088 322,18 zł, a dofinansowanej w kwocie 4 997 916,84 zł, a ponadto o budowie kompleksu turystyczno-wypoczynkowego przez Centrum Odnowy i Folkloru Podlaskiego „Eternite”, której całkowity koszt wynosi 9 759 999,99 zł, zaś wartość dotacji - 4 000 000 zł (w tym z budżetu państwa: 600 000 zł).

Za niezwykle cenne przedsięwzięcie w powiecie siemiatyckim, dofinansowane w kwocie 5 035 485,06 zł, należy uznać projekt utworzenia Podlaskiego Centrum Dialogu w Drohiczynie o  łącznej wartości 5 924 100,08 zł.

Wysokie Mazowieckie

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 21 projektów, których łączna wartość sięgnęła kwoty 44 803 624,53 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 23 439 867,24 złotych.

Unijna dotacja w wysokości 3 327 155,08 zł  umożliwiła przebudowę dróg w centrum Wysokiego Mazowieckiego – projekt o całkowitej wartości 6 872 926,39 zł. Za sprawą dofinansowania w kwocie 946 071,02 zł realna stała się też przebudowa ulic osiedla domków jednorodzinnych w Sokołach oraz drogi gminnej we wsi Kruszewo Głąby - inwestycja warta w sumie 1 725 619,25 zł. Za kolejne równie istotne przedsięwzięcie w powiecie, dotowane w wysokości 875 144,11 zł,  trzeba uznać modernizację dróg gminnych w miejscowości Skórzec w gminie Ciechanowiec, której łączny koszt wynosi 1 460 482,59 zł. Na uwagę zasługuje także projekt przebudowy dróg gminnych nr 107629B i 107732B w gminie Nowe Piekuty, wart w całości 1 048 258,02 zł  i dotowany w wysokości  628 936,71 zł.

Znaczące  kwoty dotacji wsparły też inwestycje podjęte na rzecz rozwoju infrastruktury społecznej. Na przykład w Wysokim Mazowieckim 2 093 275,27 zł dotacji uczyniło realnym projekt budowy hali sportowej przy miejscowym Zespole Szkół Ogólnokształcących i Policealnych (o całkowitej wartości 2 834 499,66 zł),  a 2 427 008,21 zł tytułem wsparcia pozwoliło sfinansować projekt poprawy infrastruktury medycznej w Szpitalu Ogólnym i zakup nowoczesnej aparatury w celu podniesienia standardu świadczonych usług medycznych oraz zwiększenia ich dostępności. Całkowita wartość tej inwestycji to 2 696 675,79 zł.

W innych gminach środki unijne w ramach RPOWP umożliwiły rozpoczęcie strategicznych inicjatyw w dziedzinie poprawy funkcjonowania placówek oświatowych. W Ciechanowcu dzięki dotacji w kwocie 1 242 114,73 zł mógł być realizowany projekt budowy hali sportowej przy tutejszym Gimnazjum – inwestycja o łącznej  wartości 2 735 160,15 zł, a pomoc w postaci 967 773,96 zł pozwoliła  na termomodernizację budynku Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika (projekt o całkowitej wartości 1 935 547,94 zł).

Na szczególną uwagę zasługuje modernizacja budynku po byłej Szkole Podstawowej w Perkach Karpiach w gminie Sokoły na potrzeby Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego. Inwestycja, dofinansowana w 75%  ze środków UE, w kwocie  949 346,70 zł,  prowadzona była przez Urząd Gminy w Sokołach wraz ze Stowarzyszeniem Pomocy Szansa. Całkowita wartość tego  projektu to 1 265 795,64 zł.

Białostocki

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto w sumie 225 inwestycji, co stanowi prawie połowę wszystkich dotowanych przedsięwzięć w całym województwie. Łączna wartość projektów sięgnęła kwoty 667 987 121,46 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 389 217 294,13 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano aż 13 inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Warto wymienić zakup czterech nowoczesnych  kolejowych pojazdów szynowych do przewozów regionalnych na potrzeby lokalnego transportu na krótkie i średnie odległości. Samorząd województwa otrzymał na ten projekt 90-procentowe dofinansowanie w wysokości 34 205 994 zł. Całkowita wartość tej inwestycji to 38 006 660 zł. Wielomilionowe unijne dotacje umożliwiły ponadto przebudowę i gruntowne remonty ważnych ciągów komunikacyjnych, zarówno w stolicy powiatu  jak i w wielu gminach powiatu białostockiego. Aż 36 926 999,96 zł dofinansowania przeznaczono na realizację pierwszego etapu przebudowy drogi wojewódzkiej nr 671 na odcinku Krypno - Tykocin - projekt o całkowitej wartości 37 300 000 zł. W ramach tego przedsięwzięcia prócz remontu drogi  poddany modernizacji został przejazd kolejowy na odcinku Knyszyn-Krypno i remont mostu na rzece Narew w Tykocinie. Za inną istotną inwestycję w powiecie, która stała się realna dzięki wsparciu w kwocie 4 057 319,80 zł, należy uznać przebudowę ciągu dróg gminnych i powiatowych  w gminie Łapy (drogi o nr 106575B, 106441B, 2349B, 2347B, 1525B) od ul. Nowowiejskiej w Łapach do Gąsówki Starej. Wartość tego projektu to 10 562 226,62 zł.

Ze znacznego dofinansowania skorzystało kilka ważnych w powiecie placówek medycznych. W samym Białymstoku były to trzy szpitale - Szpital Specjalistyczny im. K. Dłuskiego,  Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie i w SP ZOZ Wojewódzki Szpital Zespolony im. Jędrzeja Śniadeckiego.

Dzięki dotacji w kwocie 2 433 326,20 zł możliwa stała się także przebudowa budynku szpitalnego nr 45 w Samodzielnym Publicznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Choroszczy. Całkowita wartość projektu poprawy jakości świadczenia usług w tej placówce wyniosła 3 014 166,72 zł.

Środki w ramach RPOWP pozwoliły w powiecie białostockim także na realizację aż 21 znaczących  inwestycji na rzecz rozwoju infrastruktury społecznej,  w tym na rozbudowę i doposażenie placówek oświatowych. Dla przykładu 968 055,77 zł dofinansowania urzeczywistniło projekt rozbudowy Szkoły Podstawowej w Fastach wraz z dobudową przedszkola i dostawą wyposażenia o całkowitej wartości 1 327 425,96 zł. Natomiast utworzenie laboratorium nauki języków obcych oraz remont budynków Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum w Gródku o wartości  709 047,41 zł  możliwe stało się dzięki dotacji w wysokości  531 785,52 zł.

Przy pomocy środków z RPOWP udało się doprowadzić do realizacji 12 inwestycji mających duży wpływ na rozwój kultury i turystyki zarówno w powiecie, jak i w całym regionie. W Supraślu przy wsparciu w wysokości 1 058 991,67 zł  powstał  nadrzeczny bulwar  wraz infrastrukturą turystyczno-rekreacyjną (inwestycja o wartości 1 971 278,49 zł). Natomiast w Michałowie za sprawą  dotacji w wysokości 5 488 413,33 zł (w tym z budżetu  państwa:  823 262,01 zł) możliwa stała się budowa reprezentacyjnego obiektu, jakim jest kryta pływalnia powstająca w ramach Gminnego Centrum Rehabilitacji i Sportu, której całkowity koszt wynosi 11 003 373,23 zł. Za inwestycję ważną dla promocji i rozwoju regionalnej turystyki uznać można Hotel Golf Park w Lipowym Moście, którego budowa była dotowana w kwocie 3 445 350 zł (w tym z budżetu państwa: 516 802,50 zł). Całkowita wartość tego przedsięwzięcia, przebiegającego pod hasłem „Podlasie zaprasza na golfa”  wynosi 8 406 654 zł. Wśród istotnych inicjatyw na polu rozwoju kultury, sportu, turystyki oraz rekreacji warto także wymienić budowę stadionu piłkarskiego z zespołem boisk w Tykocinie. Na inwestycję, której za całkowity koszt wynosi 4 250 494,21 zł, przeznaczono tytułem dofinansowania 1 773 207,42 zł.

A przed nami start największych oczekiwanych inwestycji, a wśród nich budowa Miejskiego Stadionu Piłkarskiego w Białymstoku czy też budowa regionalnego lotniska, w sprawie której przebiegają obecnie aktywne przygotowania.

W całym powiecie białostockim przy pomocy środków z RPOWP na lata 2007 -2013 podjęto realizację 168 projektów rozwoju prywatnej przedsiębiorczości. Firmy przeznaczały dotacje między innymi na zakup nowoczesnych maszyn, osprzętu, wprowadzenie nowych usług, modernizację linii technologicznych czy promocję swoich produktów poprzez udział  w prestiżowych targach.

Hajnowski

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 25 projektów, których łączna wartość sięgnęła kwoty 66 621 119,89 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 30 049 466,23 zł.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano pięciu poważnych inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Znaczne dotacje umożliwiły przebudowę i gruntowne remonty ważnych ciągów komunikacyjnych, zarówno w stolicy powiatu,  jak i w wielu gminach. Warto wśród nich  wymienić projekt przebudowy kilku ulic w Czeremsze o całkowitej wartości 1 979 732,22 zł, na który przeznaczono 1 180 521,80 zł tytułem dofinansowania oraz modernizację układu komunikacyjnego dróg gminnych w Białowieży o wartości 1 085 878,57 zł, która możliwa była dzięki wsparciu w wysokości 542 939,28 zł.

Za istotną inwestycję, mającą wpływ na wzrost bezpieczeństwa w gminie Narewka, zrealizowaną  przy udziale dotacji w kwocie 424 999,99 zł  należy uznać zakup nowoczesnego wielozadaniowego samochodu do akcji ratowniczych i usuwania skutków zagrożeń na potrzeby miejscowej  Ochotniczej Straży Pożarnej – projekt o całkowitej wartości 630 350 zł.

W dziedzinie rozwoju lokalnej infrastruktury społecznej czy infrastruktury ochrony środowiska największe przedsięwzięcia współfinansowane w ramach RPOWP dotyczyły hajnowskiego szpitala. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej skorzystał  z trzykrotnego dofinansowania na łączną kwotę 6 276 226, 37 zł. Ogólna wartość wszystkich tych inwestycji w SPZOZ w Hajnówce to aż 7 933 996,74 zł.

Przy pomocy środków z RPOWP udało się doprowadzić do realizacji 12 inwestycji mających duży wpływ na rozwój kultury i turystyki zarówno w powiecie hajnowskim, jak i w całym regionie. W Hajnówce dzięki dofinansowaniu w wysokości 7 726 807,38 zł  powstała nowoczesna kryta pływalnia. Całkowita wartość tej inwestycji sięgnęła kwoty 19 717 319,06 zł. W Białowieży natomiast przy wsparciu w wysokości  3 999 999,99 zł ( w tym z  budżetu państwa: 600 000,01 zł)  powiększono reprezentacyjny Hotel Żubrówka o nowy budynek wraz basenem i częścią  hotelową. Całkowity koszt tego projektu to 13 349 199,41 zł.

W całym powiecie hajnowskim przy pomocy środków z RPOWP na lata 2007 -2013 podjęto realizację 11 projektów rozwoju prywatnej przedsiębiorczości.

Moniecki

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 11 projektów, których łączna wartość sięgnęła kwoty 51 130 530,31 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 36 022 728,08 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano czterech znaczących inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Za sprawą  dofinansowania w kwocie aż 36 926 999,96 zł podjęto się poważnego projektu I etapu przebudowy drogi wojewódzkiej nr 671 na odcinku Krypno-Tykocin (w tym też modernizacji przejazdu kolejowego na odcinku Knyszyn-Krypno oraz remontu mostu na Narwi w Tykocinie) o łącznej wartości 37 300 000 zł. Ponadto unijna dotacja w wysokości 2 649 535,66 zł  umożliwiła dostosowanie dróg gminnych do sieci dróg powiatowych i drogi krajowej w gminie Mońki - inwestycję o całkowitej wartości 7 278 564,94 zł. Z kolei wsparcie w postaci 1 920 961,06 zł przeznaczono na integrację dróg i ulic gminnych z siecią dróg krajowych, wojewódzkich oraz powiatowych na terenie Gminy Jasionówka. Łączny koszt tego przedsięwzięcia to 2 594 594,46 zł.  Do istotnych inicjatyw w dużej mierze współfinansowanych ze środków RPOWP należy również zaliczyć przebudowę ulic w Knyszynie - projekt o całkowitej wartości 2 594 594,46 zł.

Za sprawą dofinansowania w ramach RPOWP w  kwocie 7 019 523,31 zł możliwa stała się realizacja wartego aż 11 753 199,41 zł, strategicznego projektu, jakim jest kompleksowe rozwiązanie problemu gospodarki wodno - ściekowej Aglomeracji Mońki. To największa - jak dotychczas - inwestycja od czasu powstania miasta.

Dzięki dofinansowaniu w wysokości  1 762 373,37 zł realna stała się rozbudowa Ośrodka Kultury z adaptacją na Ośrodek Integracji Europejskiej i Promocji Podlasia w Goniądzu o całkowitej wartości 3 204 315,23 zł. Natomiast 1 256 755,64 zł dotacji umożliwiło budowę kompleksu boisk sportowych przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Jasionówce, projekt ważny także dla rozwoju lokalnej infrastruktury społecznej, wart w sumie 1 675 786,87 zł.  

Za cenną społecznie inwestycję, która stała się realna dzięki wsparciu w wysokości 1 129 951,80 zł  trzeba uznać projekt podjęty przez moniecki Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, tj. zakup niezbędnego sprzętu medycznego. Całkowita wartość tego przedsięwzięcia sięgnęła kwoty 1 255 502 zł.

Sokólski

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 25 projektów, których łączna wartość sięgnęła kwoty 72 277 329,36 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 38 407 832,58 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano 7 poważnych inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Znaczne dotacje umożliwiły przebudowę i gruntowne remonty ważnych ciągów komunikacyjnych, zarówno w stolicy powiatu,  jak i w wielu gminach. Na przykład na usprawnienie układu komunikacyjnego gminy Sokółka, którego całkowity koszt wynosi  7 025 774,19 zł przekazano w ramach dofinansowania 3 839 684,57 zł.  Z kolei dotacja w wysokości 9 894 474,13 zł uczyniła realnym tak poważne przedsięwzięcie, jakim jest przebudowa ciągu komunikacyjnego łączącego trzy przejścia graniczne Lipszczany-Kuźnica-Bobrowniki (etap III). Całkowita wartość tego projektu to 21 001 080,07 zł. Za inne istotne inwestycje w powiecie, które stały się realne dzięki wielomilionowemu wsparciu trzeba też uznać przebudowę ciągów komunikacyjnych na terenie gminy Janów (całkowita wartość projektu: 6 519 600,50 zł; wartość dofinansowania: 3 907 060,73 zł) , a ponadto modernizację układu komunikacyjnego gminy Sidra o wartości 3 592 802,43 zł i przy dotacji w wysokości 2 133 599,83 zł, a także projekt integracji dróg gmin Korycin oraz Suchowola z siecią krajową i regionalną, współfinansowany w kwocie 3 378 615,65 zł (jego łączny koszt to 6 122 485,25 zł).

W dziedzinie rozwoju lokalnej infrastruktury społecznej czy infrastruktury ochrony środowiska największe przedsięwzięcia współfinansowane w ramach RPOWP dotyczyły szpitali w Sokółce i Dąbrowie Białostockiej. Z trzykrotnego dofinansowania na łączną kwotę 5 395 673,12 zł skorzystał sokólski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Całkowita wartość wszystkich projektów na rzecz doposażenia i unowocześnienia placówki sięgnęła kwoty aż  8 944 972,77 zł.

Natomiast w SP ZOZ w Dąbrowie Białostockiej projekt poprawy jakości i dostępności usług medycznych poprzez adaptację pomieszczeń oraz zakup niezbędnego sprzętu medycznego (o całkowitej wartości 1 875 137,49 zł) stał się realny za sprawą dofinansowania w kwocie 1 615 590,44 zł.

Za cenną inwestycję, wpływającą na rozwój kultury, sportu i turystyki należy uznać budowę kompleksu boisk sportowo-rekreacyjnych przy Ośrodku Sportu i Rekreacji w Sokółce o całkowitej wartości  4 264 186,56 zł i zrealizowaną dzięki dotacji w wysokości 2 132 093,28 zł. Za równie ważne przedsięwzięcie, mające szansę realizacji za sprawą dofinansowania w kwocie 2 215 949,96 zł, może również uchodzić projekt budowy kompleksu boisk i zaplecza sportowego przy Zespole Szkół w Korycinie  - inwestycja warta w sumie 2 973 600 zł.

Zambrowski

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 11 projektów, których łączna wartość sięgnęła kwoty 27 585 736,07 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 11 661 683,09 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP  w  powiecie możliwa stała się realizacja dwóch inwestycji, bardzo istotnych z punktu widzenia rozwoju lokalnej infrastruktury transportowej. Mowa o rozbudowie powiązań komunikacyjnych gminy i miasta Zambrów (całkowita wartość projektu: 4 003 117,11 zł , a wartość dofinansowania: 1 982 509,72 zł) oraz remoncie drogi gminnej nr 6058B Zambrów - Wądołki Bućki - Stare Wądołki - Krajewo Korytki (droga krajowa nr 8), której całkowity koszt  to 1 705 750,02 zł, zaś kwota dofinansowania - 852 875,01 zł.

Unijne dotacje wsparły też inwestycje, podjęte na rzecz rozwoju infrastruktury ochrony środowiska, a mające duży wpływ na poprawę funkcjonowania placówek oświatowych w dwóch gminach. 1 119 887,46 zł  dofinansowania umożliwiło termomodernizację budynku Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w Długoborzu Pierwszym (przedsięwzięcie o całkowitej wartości 2 282 618,92ł),  a dotacja w kwocie 317 759,08 zł  pozwoliła sfinansować projekt docieplenia budynków Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Rutkach, którego łączny koszt to  637 450,50 zł.

Bielski

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto w sumie 22 inwestycje,  których łączna wartość sięgnęła kwoty 68 237 467,18 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 30 531 214,83 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP  możliwa stała się realizacja 6 poważnych projektów moderacji dróg.Unijne dotacje umożliwiły przebudowę i gruntowne remonty ważnych ciągów komunikacyjnych zarówno w Bielsku Podlaskim, jak i w paru gminach. Warto wymienić dwie duże inwestycje w samej stolicy powiatu - integrację dróg gminnych z systemem dróg - krajowej Nr 19 i powiatowej ul. Mickiewicza oraz modernizację układu komunikacyjnego miasta w ciągach drogi krajowej Nr 66 oraz powiatowych. Na oba te projekty o łącznej wartości 18 788 712, 61 zł przekazano w sumie 6 697 222,28 zł dofinansowania. W gminie Brańsk za inną równie istotną inwestycję, która stała się realna dzięki wsparciu w kwocie 1 345 979,83 zł,  trzeba uznać przebudowę drogi gminnej Domanowo-Pietraszki-Glinnik w gminie Brańsk (wartość tego projektu to 2 178 819,91 zł). Natomiast w gminie Orla takim przedsięwzięciem, który urzeczywistnił się za sprawą dofinansowania w kwocie 207 354,22 zł jest projekt modernizacji drogi gminnej nr 108275B na odcinku Moskiewce-Kruhłe o wartości 377 007,69 zł.

Przy wsparciu w wysokości 4 967 634,03 zł podjęto się przebudowy i doposażenia bloku operacyjnego w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Bielsku Podlaskim. Celem tej inwestycji, wartej w sumie 5 736 331,07 zł,  było podniesienie jakości lecznictwa zabiegowego w placówce. Z dofinansowania w kwocie  961 146,69 zł skorzystał  również projekt przebudowy i rozbudowy budynku Zespołu Szkół nr 2 przy ulicy Wojska Polskiego na potrzeby Zespołu Szkół Specjalnych; o łącznej wartości 2 606 570,74 zł. Na szczególną uwagę zasługuje niezwykle ważna bielska inwestycja, jaką jest dokończenie budowy Stacji Wodociągowej dla miasta Bielsk Podlaski, której całkowity koszt wynosi 10 395 885,23 zł, zaś wartość unijnej dotacji - 5 067 730,39 zł.

Dla rozwoju bielskiej kultury i turystki cenny z kolei może okazać się projekt budowy Centrum Integracji Europejskiej przez Hotel Unibus Sp. z o.o., dofinansowany w kwocie 1 960 000 zł (w tym z budżetu państwa: 294 000,01 zł). 

W całym powiecie bielskim przy pomocy środków z RPOWP na lata 2007 -2013 podjęto realizację 12 projektów rozwoju prywatnej przedsiębiorczości.

Kolneński

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 9 inwestycji,  których łączna wartość sięgnęła kwoty 21 359 139,97 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 11 758 155,64 złotych.

Unijne dotacje umożliwiły przebudowę i gruntowne remonty ważnych ciągów komunikacyjnych zarówno w granicach Kolna, jak i w paru innych gminach. Warto wymienić budowę północno-zachodniej obwodnicy Kolna, łączącej drogi Nr 63 i 647, której całkowita wartość sięgnęła kwoty  5 914 154,93 zł. Projekt został dofinansowany w wysokości 2 379 678,27 zł. Za strategiczne wręcz przedsięwzięcie, które stało się realne przy wsparciu w kwocie 4 103 433,43 zł należy uznać przebudowę drogi powiatowej Nr 1861B o łącznej wartości  6 839 055,83 zł.  Na szczególną uwagę zasługują także dwa inne projekty na rzecz rozwoju infrastruktury transportowej w powiecie. To po pierwsze - projekt  modernizacji drogi gminnej nr 104440B Turośl-Nowa Ruda-Leman na odcinku w lokalizacji projektowej od km 0+000 do km 3+838 (o łącznej wartości  2 340 497,29 zł), na który przeznaczono tytułem dotacji 1 521 323,22 zł, a po drugie - przebudowa ulic na terenie miasta Stawiski (całkowita wartość projektu to 1 779 904,73 zł, zaś wartość dofinansowania: 744 987,97 zł).

Przy wsparciu w wysokości 1 043 045,74 zł  możliwy stał się remont Szkoły Podstawowej nr 2 w Kolnie oraz budowa przyszkolnego zaplecza sportowego. Całkowita wartość obu inwestycji wynosi 1 980 037,94 zł.  Z dwukrotnej dotacji w łącznej kwocie 1 742 352,04 zł skorzystał kolneński Szpital Ogólny. Łączny koszt projektów na rzecz doposażenia i unowocześnienia placówki sięgnął kwoty 2 131 113,36 zł. Dofinansowanie w wysokości  164 204,97 zł urzeczywistniło również projekt adaptacji poddasza na cele dydaktyczno-wychowawcze w Gimnazjum w Turośli o całkowitej wartości 230 098,69 zł.

Sejneński

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto cztery projekty, których łączna wartość sięgnęła kwoty 6 858 290,37 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 4 624 086,24 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP  w gminie Sejny możliwe stało się  duże przedsięwzięcie, jakim jest rozwój infrastruktury transportowej. Za sprawą dofinansowania w kwocie 2 280 131,99 zł podjęto się przebudowy drogi powiatowej Nr 1176B Poćkuny-Berżniki. Całkowita wartość tego projektu sięgnęła kwoty 3 800 220,03 zł.

Z dofinansowania w wysokości  958 953,90 zł skorzystał sejneński Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, który przeznaczył środki na poprawę jakości usług medycznych poprzez zakup sprzętu chirurgicznego i rehabilitacyjnego – inwestycję wartą 1 088 517,30 zł.

Dzięki wsparciu w wysokości 507 701,75 zł realnym stał się projekt poprawy infrastruktury rekreacyjno-turystycznej w mieście o całkowitej wartości 926 351,12 zł, polegający na budowie Centrum Informacji Turystycznej, wypożyczalni rowerów na Placu Dominikańskim oraz plaży miejskiej w Sejnach.

Za sprawą dofinansowania w ramach RPOWP w  kwocie 1 754 597,20 zł  możliwa stała się realizacja wartej 2 086 403,84 zł, strategicznej inwestycji, jaką jest  integrowany projekt ochrony przyrody na terenie i w otulinie Wigierskiego Parku Narodowego, w ramach którego dokonano zakupu nowoczesnego sprzętu ratowniczego oraz modernizacji monitoringu.

Suwalski

Do maja bieżącego roku w powiecie sfinalizowano lub rozpoczęto 32 projekty, których łączna wartość sięgnęła kwoty 229 112 119,39 zł, a wartość dofinansowania z funduszy unijnych  - 128 854 734,35 złotych.

Dzięki środkom z RPOWP w powiecie dokonano czterech znaczących inwestycji w rozwój infrastruktury transportowej. Unijna dotacja w wysokości 18 157 879,32 zł (w tym z budżetu państwa: 117 832,21 zł) umożliwiła II etap realizacji projektu poprawy funkcjonowania systemu transportu publicznego miasta oraz gminy Suwałki, którego całkowita wartość wynosi 22 363 774,08 zł.  Przedsięwzięcie to obejmuje m.in. zakup 15 autobusów przystosowanych do potrzeb użytkowników, w tym do przewozu osób starszych i niepełnosprawnych, wybudowanie 9 nowych zatok autobusowych oraz modernizację 15 istniejących zatok, zakup i montaż 24 wiat przystankowych itd. Za sprawą  dofinansowania w kwocie 2 153 324,98 zł  realny stał się też projekt poprawy infrastruktury transportowej na terenie Gminy Jeleniewo, której łączny koszt wynosi 3 735 819,64 zł.  Za kolejną równie istotną inwestycję w powiecie, dotowaną w wysokości 2 951 246,13 zł trzeba uznać przebudowę układu komunikacyjnego dróg gminnych w gminie Rutka-Tartak, wartą w sumie  4 918 743,70 zł.

Znaczące  kwoty dotacji wsparły też inwestycje podjęte na rzecz głównych suwalskich placówek medycznych. Z dwukrotnego dofinansowania na łączną kwotę 3 744 564, 47 zł skorzystał suwalski Specjalistyczny Psychiatryczny Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Unijne środki w wysokości 4 624 110,39 zł otrzymał ponadto Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki; na termomodernizację obiektu. Wśród ważnych inicjatyw w dziedzinie rozwoju infrastruktury społecznej w powiecie suwalskim należy wymienić rozbudowę i przebudowę obiektów edukacyjnych oraz sieci ciepłowniczej Zespołu Szkół im. gen. Ludwika Michała Paca w Dowspudzie w gminie Raczki. Inwestycja ta o całkowitej wartości 1 319 188,65 zł została dotowana w wysokości 972 805,44 zł.

Środki unijne w ramach RPOWP pozwoliły także na realizację strategicznych projektów w dziedzinie  rozwoju suwalskiej kultury, sportu,  rekreacji i turystyki  Dzięki wsparciu w kwocie 20 milionów złotych rozpoczęto budowę Miejskiego Centrum Usług Publicznych, Kultury i Sportu - sali koncertowo – teatralnej, a  dotacja w wysokości 22 799 278,10 zł (w tym z budżetu państwa: 3 419 891,72 zł)  umożliwiła budowę nowoczesnego Aquaparku z pływalnią. Ważną suwalską inwestycją, w znacznym stopniu współfinansowaną ze środków unijnych, była przebudowa hali sportowej OSiR wraz z zapleczem i zagospodarowaniem terenu.

Za sprawą dofinansowania w ramach RPOWP w  wysokości 1 754 597,20 zł  możliwa stała się realizacja wartej 2 086 403,84 zł, strategicznej inwestycji, jaką jest integrowany projekt ochrony przyrody na terenie i w otulinie Wigierskiego Parku Narodowego, w ramach którego dokonano zakupu nowoczesnego sprzętu ratowniczego oraz modernizacji monitoringu.

Dotacja w wysokości 1 683 000 zł (w tym z budżetu  państwa: 252 450 zł)  umożliwiła także realizację innego innowacyjnego projektu na rzecz rozwoju infrastruktury ochrony środowiska - w  miejscowości Blenda w gminie Przerośl, gdzie Mała Elektrownia Wodna Nowy Młyn S.C. przeznaczyła  ją na utworzenie nowoczesnej elektrowni wiatrowej o całkowitej wartości 4 106 520,00 zł.

Warto  na koniec podkreślić, iż fundusze europejskie są w naszym regionie dźwignią rozwoju prywatnej przedsiębiorczości i wzrostu innowacyjności. W całym powiecie suwalskim przy pomocy środków z RPOWP na lata 2007 -2013 podjęto realizację 18 takich projektów.  

Raport powstał przy współpracy Izabeli Smacznej-Jórczykowskiej, Ewy Sosnowskiej i Czarka Mielko

www.wrotapodlasia.pl

Pozostałe Informacje
2018-12-06

Postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego gruntów obiektu "Ekiaszuki i inne"

Postanowienie z dnia 6 grudnia 2018 o wszczęciu postępowania scaleniowego gruntów obiektu "Ekiaszuki i inne" Link do załącznika pdf
Czytaj więcej
2022-07-11

NOWA STRONA POWIATU HAJNOWSKIEGO

Ta strona jest archiwalna. Nowa strona samorządu powiatu to: https://samorzad.gov.pl/web/powiat-hajnowski
Czytaj więcej
2021-06-11

Zawiadomienie o XX sesji Rady Powiatu Hajnowskiego

Zawiadamiam, iż dnia 24 czerwca 2021r. (czwartek) o godz. 13:00 w sali kolumnowej Hajnowskiego Domu Kultury w Hajnówce odbędzie się XX sesja Rady Powiatu Hajnowskiego z następującym porządkiem obrad:  Otwarcie XX sesji Rady Powiatu Hajnowskiego. Przedstawienie porządku obrad sesji. Przyjęcie protokołu z XIX sesji Rady Powiatu.
Czytaj więcej
2021-06-10

Powiat rozwija turystykę aktywną

58 372,00 zł na realizację projektu Szlakiem bioróżnorodności Regionu Puszczy Białowieskiej i Doliny Narwi" Nowa atrakcja na turystycznej mapie regionu.
Czytaj więcej
2021-06-02

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Hajnówce konsultantem powiatowym w projekcie Podlaski Kompas Pracy

Celem projektu jest: merytoryczne wzmocnienie rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego przy jednoczesnej współpracy z pracodawcami w 33 szkołach zawodowych województwa podlaskiego przez stworzenie Podlaskiej Sieci Doradztwa Zawodowego
Czytaj więcej
2021-05-31

Punkt Powszechny Szczepień wznawia działanie

Od 07 czerwca 2021 r. Punkt Szczepień Powszechnych przy Szkole Podstawowej Nr. 1 w Hajnówce wznowi działalność celem podania drugiej dawki szczepionki.
Czytaj więcej
2021-05-27

Dzień Samorządu Terytorialnego - życzenia

Życzenia Starosty Hajnowskiego
Czytaj więcej
2021-05-26

Sprostowanie do nieprawdziwych informacji

dot. koncepcji programowo przestrzennej na rzece Leśna Prawa.
Czytaj więcej
Więcej
najczęściej czytane