Wiążą się one z pewnym ryzykiem, które może nas spotkać. To ryzyko starości, niezdolności do pracy, wypadku przy pracy czy macierzyństwo lub groźba choroby. Większość świadczeń uzależniona jest od obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Jest jednak świadczenie wypłacane przez ZUS, do wypłaty którego nie trzeba udowadniać żadnego stażu pracy. To renta socjalna - świadczenie finansowane z budżetu państwa. Wynosi ona 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - aktualnie 840 zł. Takich świadczeń białostocki Oddział wypłaca 8,5 tys.
Komu przysługuje renta socjalna:
Renta socjalna przysługuje osobie, która jest: pełnoletnia oraz całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia albo
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej − przed ukończeniem 25-roku życia, albo
- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Osobą pełnoletnią jest osoba, która ukończyła 18 lat. Jest nią również kobieta, która nie osiągnęła jeszcze 18 lat, ale zawarła związek małżeński po ukończeniu 16-tego roku życia. Całkowitą niezdolność do pracy i przewidywany okres jej trwania ustala lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS. Za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie prawa do renty nie jest istotne, kiedy powstała całkowita niezdolność do pracy, lecz to, aby niezdolność ta była skutkiem naruszenia sprawności organizmu powstałego w wymienionych wyżej okresach.
Renta może być przyznana na stałe – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała, lub na wskazany okres – jeśli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
Przyznanie i pobieranie renty socjalnej nie jest uzależnione od spełnienia warunku przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Renta przysługuje m.in. osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które przebywają czasowo za granicą na przykład w celu nauki lub u rodziny.
Kiedy nie przysługuje renta socjalna:
Renta socjalna nie będzie przysługiwać osobie, która ma ustalone prawo do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej, renty strukturalnej, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych. Renta nie będzie przysługiwać także osobie, która jest właścicielem (lub posiadaczem samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych.
Renta socjalna nie będzie przysługiwać także w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności. Jedynym wyjątkiem od tej zasady będzie osoba, która samotnie prowadzi gospodarstwo domowe, nie posiada innego przychodu i nie ma prawa do renty rodzinnej, będąca właścicielem lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego), najemcą lokalu należącego do gminy, innych jednostek samorządu terytorialnego, Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych, lub też przysługuje jej spółdzielcze prawo do lokalu. Osoba taka może otrzymywać 50 proc. renty socjalnej, pod warunkiem, że pisemnie zobowiąże się do pokrywania z tej kwoty opłat z tytułu czynszu lub innych należności za lokal mieszkalny. W lokalu tym nie mogą jednakże przebywać inne osoby.
Renta socjalna ulegać będzie obniżeniu, jeżeli osobie uprawnionej do jej otrzymywania przysługiwać będzie także renta rodzinna. Łączna kwota obu świadczeń nie może przekroczyć 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10 proc. najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200 proc. najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, renta socjalna nie będzie przysługiwać.
Katarzyna Krupicka
Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS województwa podlaskiego