3 marca 2017 r. odbyło się spotkanie autorskie i promocja najnowszej książki Ryszarda Patera „Dawna zabudowa ulic w Hajnówce”. Jest to kolejna publikacja hajnowianina poświęcona tematyce lokalnej, a promocja tego wydawnictwa wpisała się w obchody Tygodnia Książki Regionalnej w Miejskie Bibliotece Publicznej im. dr. T. Rakowieckiego w Hajnówce.
Pod koniec grudnia 2016 r. ukazała się interesująca książka „Dawna zabudowa ulic w Hajnówce” Ryszarda Patera, stanowiąca próbę rozliczenia się z minioną kulturą materialną miasta, będącą przejawem budowlanej działalności mieszkańców, poprzeplataną ich wątkami biograficznymi i wspomnieniami. Książka zawiera 256 stron, w tym 243 zdjęcia, 4 rysunki oraz 35 planów i map, często nigdzie dotąd nie publikowanych.
Jak twierdzi Ryszard Pater, zainteresowały go przede wszystkim ulice i dzielnice położone dalej od centrum miasta, pomijane dotąd przez hajnowskich autorów. W ostatnich latach podejmowano już próby zaprezentowania tematu; warto tu wspomnieć album Alli Gryc „Hajnówka w starej fotografii” ze zdjęciami do 1950 r., artykuły dr. Włodzimierza Poskrobki w „Gazecie Hajnowskiej” w 2008 r. oraz książkę Władysława Zina „Hajnowskie wspomnienia. Pożegnanie przeszłości”, zawierających opisy najważniejszych ulic w Hajnówce w okresie międzywojennym. Decydujące znaczenie dla autora miał film „Miasto na skraju puszczy”, który zobaczył w 2012 r. oraz zdjęcia lotnicze Hajnówki z 1944 r. opublikowane w 2013 r. W wymienionych na początku publikacjach uwzględniono jedynie ulice ze ścisłego centrum miasta, a autor w swojej książce postanowił połączyć zdjęcia z opisem zabudowy ulic całej Hajnówki z okresu międzywojennego i z lat 50-tych. Oprócz zdjęć znanych z albumu „Hajnówka w starej fotografii” wykorzystał również zdjęcia z Archiwum Miejskiej Biblioteki Publicznej, ze znanego portalu Collegium Haynovianum na nk.pl oraz zdjęcia wykonane m. in. przez Zbigniewa Dzwonkowskiego, Krzysztofa Parzycha, Władysława Zawadzkiego i wielu innych osób. Korzystał też z informacji zawartych w portalu „Starsza Hajnówka” na facebook.pl. Niezwykle ważnym źródłem wiedzy okazały się spisy parafian parafii dubińskiej z lat 1842, 1860 i 1910.
Podstawowym kryterium doboru ulic w książce było znaczenie komunikacyjne (zarówno w przeszłości jak i współcześnie). Całość publikacji została podzielona na dwie części. W pierwszej z nich przedstawiono dzielnice i ulice Hajnówki, istniejące praktycznie do dnia dzisiejszego. Natomiast w drugiej przedstawiono najważniejsze miejsca w Hajnówce, które straciły na swoim znaczeniu, zmieniły właścicieli lub już nie istnieją.
Szczególną uwagę autor zwrócił na ulicę Wincentego Kołodzieja, w dzielnicy zwanej Kozim Przeskokiem oraz dzielnicę Mazury ze względu na powiązania rodzinne z Bujnowskimi i Orzechowskimi, pierwszymi mieszkańcami tych dzielnic. Na podstawie spisu parafian prawosławnej parafii Dubińskiej powstał wykaz mieszkańców na dzisiejszych terenach Hajnówki z lat 1842, 1860 i 1910, obejmujących ul. Lipową, Mazury, Kozi Przeskok. Dzięki znajomym udało mu się również ustalić nazwiska dawnych mieszkańców Czworaków, Dzielnicy Robotniczej, Fabryki Chemicznej, Kolejek Leśnych, ulicy Dzierżyńskiego i części ul. Warszawskiej.
Spotkania z hajnowianinem, który od lat oddaje się wielkiej pasji jaką jest pisanie dokumentalnych książek dotyczących Hajnówki i jej mieszkańców, zawsze cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Tak było również w te piątkowe popołudnie, gdy w Czytelni dla Dorosłych spotkali się wierni czytelnicy książek Pana Patera, ale przede wszystkim lokalni sympatycy historii naszego miasta. Podczas oglądania fotografii nie obyło się bez wzruszeń i burzliwych dyskusji. Wszystkie poruszone tematy wzbudziły w zebranych wiele emocji i wspomnień. Autor opowiadał jak gromadził zdjęcia i materiały do najnowszej publikacji, ale też z jakimi problemami przyszło mu się z mierzyć w pracy nad „Dawną zabudową ulic w Hajnówce”. Wspomnieć należy, że w dorobku twórczym Ryszarda Patera jest wiele innych tytułów dotyczących różnych sfer życia Hajnówki, m. in. sportu, dziejów parafii rzymskokatolickiej i liceum ogólnokształcącego, historii nadleśnictwa, nie zapominając o sylwetkach znanych i zasłużonych naszemu miastu. Życzymy w imieniu swoim i wszystkich czytelników zapału i inspiracji do dalszego tworzenia, z niecierpliwością czekając na kolejne wydawnictwa dokumentujące historię naszej miejscowości.
Marzena Niewiadomska
fot. Małgorzata Gromotowicz
