Praca w gospodarstwie rolnym każdego dnia stwarza wiele różnych zagrożeń zdrowia i życia. Spowodowane jest to głównie poprzez specyficzne dla tej grupy społecznej, niejednorodne środowisko pracy, stosowanie przez rolników środków produkcji nie spełniających podstawowych norm bezpieczeństwa, a także niewłaściwe metody pracy.
W 2015 roku rolnicy z terenu działania OR KRUS w Białymstoku zgłosili 1558 zdarzeń wypadkowych, o 8,4% mniej niż przed rokiem. W przeliczeniu na 1 tys. ubezpieczonych wskaźnik wypadkowości wynosił 16,4 i w porównaniu z rokiem 2014 spadł o 0,8 na 1000 ubezpieczonych. W przypadku 1160 zdarzeń przyznano jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy rolniczej.
Do wypadków przy pracy rolniczej w naszym regionie dochodzi najczęściej w wyniku upadku osób (37,7 % wszystkich zdarzeń), spowodowanych głównie złym stanem nawierzchni podwórzy i ciągów komunikacyjnych. Liczną grupę stanowią też uderzenia, przygniecenia i pogryzienia przez zwierzęta (24,3%), będące skutkiem nieodpowiedniego postępowania ze zwierzętami, a także niewłaściwej konstrukcji zagród i kojców (np. braku możliwości zadawania karmy z zewnątrz stanowiska). Do licznych i szczególnie niebezpiecznych należą wypadki spowodowane pochwyceniem przez części ruchome maszyn i urządzeń (11,2%). Ich przyczyną jest najczęściej wykonywanie czynności w strefie zagrożenia, brak osłon na częściach ruchomych oraz oczyszczanie, regulowanie i naprawienie maszyn przy włączonym napędzie.
W 2015 roku większość wypadków miała miejsce bezpośrednio w obejściu gospodarstwa rolnego: w budynkach gospodarskich (42,3%) i na podwórzu (34,4 %), najczęściej podczas obsługi zwierząt (36,7 % wszystkich zdarzeń). Co trzeci wypadek wydarzył się z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych – głównie ciągników, przyczep i pilarek łańcuchowych do drewna.
Większość poszkodowanych, bo aż ponad 74 % stanowili mężczyźni, najczęściej w grupie wiekowej 50-59 lat (300 wypadków). Grupa wiekowa kobiet o najwyższym wskaźniku wypadkowości to 40-49 lat (127 wypadków).
Rolnicy, którzy w 2015 roku ulegali wypadkom przy pracy rolniczej najczęściej doznawali urazu kończyn górnych (49,3%) i dolnych (39,1%) Nierzadko poszkodowani przez kilka miesięcy po wypadku byli niezdolni do pracy.
Aby zapobiec wypadkom w gospodarstwie rolnym należy przestrzegać podstawowych zasad bezpiecznej pracy. Oto najważniejsze z nich:
- Przystępując do pracy należy pamiętać o założeniu właściwego ubrania roboczego – ściśle przylegającego do ciała (bez luźnych i zwisających elementów), ale nie krępującego ruchów oraz wygodnych i nieśliskich butów – najlepiej z podwyższoną cholewką, chroniącą nogę przed skręceniem.
- Na co dzień trzeba dbać o ład i porządek w obejściu gospodarstwa. Podwórze należy uporządkować, wyrównać i utwardzić. W okresie zimowym ciągi komunikacyjne na bieżąco odśnieżać i posypywać piaskiem. W drzwiach i przejściach budynków gospodarskich nie można umieszczać progów, a na korytarzach i ciągach komunikacyjnych pozostawiać zbędnych przedmiotów i narzędzi, o które łatwo się potknąć.
- Kojce i zagrody inwentarskie należy tak konstruować, aby codzienna obsługa odbywała się bez wchodzenia pomiędzy zwierzęta. Nigdy nie należy podchodzić do zwierząt bez uprzedzenia, a podczas pracy trzeba zachowywać się zdecydowanie, ale spokojnie i rozważnie. W żadnym przypadku nie można pozwalać na drażnienie i złe traktowanie zwierząt, by nie odpłaciły się tym samym.
- Przed przystąpieniem do pracy należy zawsze sprawdzić stan techniczny maszyn i urządzeń, w tym osłony zespołów roboczych. Wszelkie czynności obsługowe (np. oczyszczanie, regulowanie, zakładanie sznurka do prasy) można wykonywać tylko przy wyłączonym napędzie maszyny i silniku ciągnika oraz zabezpieczeniu przed opadnięciem lub przemieszczeniem się.
Sylwia Roszkowska
OR KRUS w Białymstoku
Sylwia Roszkowska
OR KRUS w Białymstoku